Ethisch en integer handelen binnen een organisatie

Hoe ga je binnen een organisatie op een verantwoorde manier om met prestatiedruk, verandermanagement en verschillende belangen op de werkvloer? Antwoorden op die vragen bepalen hoe jij als professional dealt met ethische dilemma’s en vraagstukken binnen de organisatie.  

Ethisch handelen als professionele verantwoordelijkheid

Iedere professional draagt de verantwoordelijkheid om ethisch en integer te handelen op de werkvloer. In de basis betekent dit dat je bij alles wat je doet rekening houdt met de diverse belangen die er spelen en de waarden die gelden binnen je organisatie. Belangrijk is dat persoonlijke belangen nooit ten koste gaan van die van je collega’s, klanten of andere stakeholders.

De twee kenmerken van ethisch en integer handelen op de werkvloer

Ethisch handelen op de werkvloer is in essentie terug te voeren naar twee kenmerken. Enerzijds gaat het om het eeuwige ethische dilemma tussen prestatiedruk en integriteit. Op welke manier handel je als organisatie om de doelstellingen te halen en in hoeverre houd je hierbij rekening met de mensen die de prestaties moeten behalen? Anderzijds heb je te maken met integriteit bij verandermanagement. Wanneer er een gedrags- of cultuurverandering plaatsvindt binnen een organisatie, stuit je vroeg of laat op tegenstrijdige belangen. Het managementteam heeft bijvoorbeeld niet altijd dezelfde belangen als de werknemers. Op zo’n moment is integriteit belangrijk, waarbij wordt geluisterd naar ieders belangen om zo draagvlak te creëren voor de veranderingen die eraan komen.

Zo herken je een ethisch dilemma

In gevallen van ethische vraagstukken ontstaat er vaak een conflict door tegenstrijdige standpunten die voortkomen uit diverse waarden of principes. Om ethische dilemma’s op de werkvloer te herkennen moeten ze uitgesproken worden, ook als dit vervelende of ongemakkelijke situaties oplevert. Stel bijvoorbeeld dat je een vertrouwelijk document met informatie over een klant of collega nergens meer kunt vinden, terwijl je vrij zeker wist waar je het had opgeborgen. Hoe ga je hiermee om? Een optie is om het verlies van het document stil te houden en te hopen dat er geen consequenties zijn, maar een ethisch verantwoorde aanpak zou zijn om het probleem te delen en te bespreken met de relevante partijen die betrokken zijn bij het vertrouwelijke document. Een ander voorbeeld van een ethisch dilemma op de werkplek is wanneer je opmerkt dat een collega herhaaldelijk ongepaste opmerkingen te verduren krijgt. In zo’n geval is het raadzaam om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Dit kan direct met de collega’s zijn of anders met een vertrouwenspersoon of leidinggevende.

Ook kan je voor een dilemma komen te staan als een klant je een aanzienlijk geschenk aanbiedt. Het kan ongemakkelijk zijn om dit te accepteren, omdat dit mogelijk gevoelens van verplichting opwekt. Enerzijds waardeer je de erkenning, maar anderzijds bestaat het risico dat je het gevoel hebt te veel verschuldigd te zijn aan de klant. Door dit dilemma te bespreken met collega’s, zorg je ervoor dat anderen op de hoogte zijn van je overwegingen.

Zo maak je ethiek en integriteit op de werkvloer concreet

Voor iedere professional is het van belang om de eigen persoonlijke normen en waarden te bepalen op werkgebied (ook wel jouw moreel kompas genoemd). Alleen op die manier is het mogelijk om ethiek en integriteit concreet te maken op de werkvloer. Je stemt jouw morele kompas altijd af met die van je collega’s, directie, opdrachtgevers en ieder ander met wie je te maken hebt op de werkvloer. Cruciaal is dat ethische dilemma’s waar je tegenaan loopt hardop worden besproken, waarbij iedereen zijn of haar morele kompas hanteert. Op deze manier kom je het snelst achter ieders normen en waarden, en kan een ethisch dilemma concreet geanalyseerd worden. Uit wetenschappelijk onderzoek uit 2022 van de Universiteit van Amsterdam blijkt dat (ethische) gedragsregels eerder worden nagekomen als ze expliciet benoemd en besproken worden binnen een organisatie. Dit is een extra argument om elkaars morele kompas hardop af te stemmen.

Leer meer over ethiek op het werk

Wil je als professional meer leren over hoe je ethisch en integer handelt op de werkvloer? Tijdens de cursus Governance en integriteit leer je om te gaan met tegengestelde belangen en waarden binnen een organisatie en hoe je omgaat met integriteitsrisico’s in het openbaar bestuur. Ben je een professional en actief in de financiële sector? Met de cursus Waarden, ethiek en integriteit leer je op een ethische manier om te gaan met de voortdurend veranderende omgevingen die in deze sector spelen.